Logo
Prev
search
Print
addthis
Rotate
Help
Next
Contents
All Pages
Browse Issues
Buy This Issue
Επιλέξτε έκδοση
Δευτέρα
Πέμπτη
Σάββατο
Home
'
Neos Kosmos Monday : 04 September 2017
Contents
ΔΕΥΤΕΡΑ 4 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - 9 ΤΟ ΘΕΜΑ Ο Στέλιος Καζαντζίδης και η όχι και τόσο γνωστή ιστορία πίσω από το «Υπάρχω» Αύγουστο του 1931 γεννιέται ο άνθρωπος με την αξεπέραστη, λαϊκή φωνή, ο πρώτος τραγουδιστής που άνοιξε τον δρόμο για τη διεκδίκηση ποσοστών από τους καλλιτέχνες Τον Στέλιο Καζαντζίδη τον συναντούσα καθημερινά σχεδόν στη γειτονιά μου στο Κερατσίνι: στο φούρνο για ψωμί, στο περίπτερο για τσιγάρα και λίγο παραπάνω στη μάντρα αυτοκινήτων του φίλου του, του Καταμπά, επί της Γρηγορίου Λαμπράκη, τη λεωφόρο που οδηγεί στο Πέραμα. Τον θυμάμαι πάντα συνοφρυωμένο με ημίπαλτο ριγμένο στους ώμους του και γούνινο "ρωσικού τύπου" καπέλο, λες και μόνο χειμώνα τον έβλεπα. Ποτέ δεν του είχα μιλήσει όσο κι αν είχα συναίσθηση του μεγέθους του και του μύθου που κουβαλούσε το όνομα του. Διότι, όταν ένας ζωντανός μύθος είναι γείτονας σου και τον παρακολουθείς κάθε μέρα να κινείται δίπλα σου, κάπου τον απομυθοποιείς και τον κατεβάζεις στο δικό σου "επίγειο" επίπεδο. Κι εγώ και τ' αδέρφια μου μεγαλώσαμε με τη φωνή του στο σπίτι μας. Οι γονείς μου, μετανάστες στο Ντόρτμουντ της Γερμανίας, δεν ξεχνάνε τους Γερμανούς που όποτε άκουγαν Καζαντζίδη, τους ρωτούσαν αν έχει...πονόκοιλο έτσι όπως τραγουδούσε. Τι να καταλάβαιναν οι Γερμανοί με τα αλπινιστικά τραγουδάκια τους από τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής των Ερώτων μας στα βαφτίσια και στις κηδείες τους; Πως να έκαναν τη σύνδεση μεταξύ του καζαντζιδικού ''Αααα'' με το άλλο ''Αααα'', αυτό της Μαρίας Κάλλας, ανοίγοντας την αγκαλιά τους προς την καθ'ημάς Ανατολή; Μπορεί ο άνθρωπος αυτός να επιβάλλεται στο ερωτικό του αντικείμενο ως ο ένας και μοναδικός άνθρωπος στη ζωή της, μπορεί όμως κι αυτή με την αμφίθυμη συμπεριφορά της να του δίνει έναυσμα για τέτοια αυτοπεποίθηση στα όρια του παραληρήματος... Από τον πατέρα μου, λοι- πόν, μάθαμε το "Δυο πόρτες έχει η ζωή", το "Απόψε φίλα με", το "Μη σκαλίζεις τη στάχτη" και από τον μεγάλο μου αδερφό το ''Υπάρχω''! Βλέπεις, όταν βγήκε το "Υπάρχω", το 1975, ο αδερφός μου έμπαινε στην εφηβεία και δε μπορούσε να απουσιάζει ένας τέτοιος δίσκος δίπλα σ' αυτούς του Θεοδωράκη, του Λοΐζου, του Λεοντή κ.α. από τη συλλογή του. Το άλμπουμ "Υπάρχω" ξεκι- νούσε σχεδόν σουρεαλιστικά με μία παρλάτα από τον ίδιο τον Καζαντζίδη που προλόγιζε το όλο άκουσμα: Φίλοι μου, ο δίσκος που ακούτε αυτή τη στιγμή έχει τίτλο "Υπάρχω" και γράφτηκε με τη συνεργασία του Πυθαγόρα και του Χρήστου του Νικολόπουλου. Ο τίτλος είναι συμβολικός και αφορά εσάς και εμένα. Υπάρχω σαν καλλιτέχνης και σαν άνθρωπος απ' τον καιρό που εσείς, οι γνωστοί και άγνωστοι φίλοι μου, με αγαπήσατε και με κάνατε δικό σας. Υπάρχω εφόσον εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι εκφράζω τους καημούς, τα προβλήματα σας, την πίκρα της ξενιτιάς, το μόχθο του εργάτη, την εγκατάλειψη, τη μοίρα του ανθρώπου της συνοικίας και θα υπάρχω όσο υπάρχουν ταπεινοί, αγνοί και τίμιοι άνθρωποι του λαού. Γιατί μόνο στην καρδιά του λαού ζω, εκεί είναι το σπίτι μου, εκεί γεννήθηκα, εκεί θα πάψω κάποτε να υπάρχω. Σας ευχαριστώ! κι αμέσως μετά έμπαινε δυναμικά η ορχήστρα σε ύφος...slow rock, όπως μου το χαρακτήρισε κάποτε σε συνέντευξη του ο συνθέτης Χρήστος Νικολόπουλος! Η παρλάτα αυτή ήταν ομολογουμένως πολύ πρωτότυπη για μεγάλο δίσκο ενός τόσο κοσμαγάπητου τραγουδιστή σαν τον Στέλιο Καζαντζίδη. Και παρακινδυνευμένη, θα έλεγα, στο όριο του κιτς, αν υποτεθεί πως παρόμοιες παρλάτες συ- ναντάμε σε κωμικά λούμπεν λαϊκά άσματα της δεκαετίας του 1960. Στο "Υπάρχω", όμως, το intro του Καζαντζίδη δεν αφορούσε μόνο το ομότιτλο τραγούδι, αλλά ολόκληρο το περιεχόμενο του δίσκου. Ενδεχομένως, να ήθελε ο ίδιος να επανασυνδεθεί με απόλυτα δικό του, αφού εκείνη την περίοδο ήταν παραγωγικότατος από δισκογραφικής άποψης. Ερωτικό τραγούδι στη βάση του, το ''Υπάρχω'' σάρωσε σε ολόκληρη την Ελλάδα, ανανεώνοντας το μύθο του ακριβοθώρητου λαϊκού βάρδου και ντα, να το χαρακτηρίσει άκρως φασιστικό τραγούδι! Στον αντίποδα, η γνώμη της Λένας Πλάτωνος είναι διαφορετική και αρκετά ενδιαφέρουσα: «Μπορεί ο άνθρωπος αυτός να επιβάλλεται στο ερωτικό του αντικείμενο ως ο ένας και μοναδικός άνθρωπος στη ζωή Μέσα στο σύνολο των νέων τραγουδιών των Νικολόπουλου - Πυθαγόρα υπήρχε κι ένα παλιότερο κομμάτι του Γιάννη Τατασόπουλου, που τ' αγαπούσε ο Καζαντζίδης και το ήθελε, ενώ φωνητικά σε κάποιες συνθέσεις έκανε ο νεαρός τότε Γιώργος Νταλάρας. λίγο μετά θα τσακώνονταν. Λεπτομέρειες: Μέσα στο σύνολο των νέων τραγουδιών των Νικολόπουλου - Πυθαγόρα υπήρχε κι ένα παλιότερο κομμάτι του Γιάννη Τατασόπουλου, που τ' αγαπούσε ο Καζαντζίδης και το ήθελε, ενώ φωνητικά σε κάποιες συνθέσεις έκανε ο νεαρός τότε Γιώργος Νταλάρας. Ωστόσο, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, παρά το ότι ο συγκεκριμένος δίσκος έγινε χρυσός και, πάνω απ' όλα, σήμα κατατεθέν του Καζαντζίδη, δεν σημείωσε ρεκόρ πωλήσεων, δηλαδή ούτε κατά διάνοια δεν έπιασε τα νούμερα του ''Δρόμου'' των Μίμη Πλέσσα - Λευτέρη Παπαδόπουλου (1.000.000) ή και τις 500.000 του δίσκου του Νταλάρα ''50 χρόνια ρεμπέτικο τραγούδι'' της ίδιας χρονιάς - πωλήσεις μέσα στα χρόνια, βέβαια, χωρίς να είναι ακόμη επιβεβαιωμένες. Εννοείται πως ο Καζαντζί- την καρδιά του λαού, αφού είχε ακριβώς μία δεκαετία να εμφανιστεί σε μαγαζί απορρίπτοντας προτάσεις επιχειρηματιών, συνοδευόμενες από μυθώδη ποσά. Εν ολίγοις, το δισκογραφικό comeback του Καζαντζίδη εν μέσω Μεταπολίτευσης κιόλας δε θα μπορούσε να μην εμπεριείχε και ένα "διάγγελμα" του, αποτυπωμένο για πάντα στα αυλάκια του βινυλίου. Κι όταν λέμε comeback, εννοούμε με κάτι παρασύροντας στην επιτυχία και άλλα κομμάτια του δίσκου, σαν το "Κάτω απ' το πουκάμισο μου". Λίγα χρόνια αργότερα, σε παραστάσεις του Διονύση Σαββόπουλου στην Πλάκα, ο Δημήτρης Πουλικάκος θα το παρουσίαζε, παρόντος του Νικολόπουλου, σε μία οργιαστική hard rock εκτέλεση, αναδεικνύοντας την πολεμοχαρή υφή των στίχων του - μία υφή που θα ωθούσε την Αρλέτα σε συνέντευξη της στον γράφο- της, μπορεί όμως κι αυτή με την αμφίθυμη συμπεριφορά της να του δίνει έναυσμα για τέτοια αυτοπεποίθηση στα όρια του παραληρήματος...» Πάντως, ο συνθέτης Χρή- στος Νικολόπουλος, ο τελευταίος των Μοϊκανών του λαϊκού μας τραγουδιού, διαφώνησε με τον χαρακτηρισμό φασιστικό τραγούδι για το ''Υπάρχω'' και προτίμησε να μου αφηγηθεί κάποιες ιστορίες για τη δημιουργία του δίσκου: Αρχικά το ομότιτλο τραγούδι ο Καζαντζίδης το προόριζε για τη Χαρούλα Αλεξίου, μια και πίστευε ότι δεν του ταίριαζε. Ίσως ήταν αυτό το ''slow rock'' ύφος, που έλεγε και ο συνθέτης του. Χώρια που δεν επρόκειτο να γίνει ολόκληρο άλμπουμ, αλλά μερικά μόνο τραγούδια - κάποια προϋπηρχαν - με στιχουργό τον Πυθαγόρα, τον οποίο επίσης επέβαλλε στον Νικολόπουλο ο Καζαντζίδης, ασχέτως αν δης συνέχισε να έχει αρνητική στάση απέναντι στα ΜΜΕ και με τα χίλια παρακάλια δέχτηκε να εμφανιστεί με ορχήστρα στην κρατική τηλεόραση, παρουσιάζοντας τα τραγούδια του δίσκου. Όταν όμως αυτό συνέβη, οι δρόμοι Αθήνας και επαρχίας νέκρωσαν και σύσσωμο το πανελλήνιο καθηλώθηκε μπροστά στους τηλεοπτικούς ασπρόμαυρους δέκτες για να δει και να ακούσει live το μεγαλύτερο λαϊκό ίνδαλμα! Μιλάμε για τον χειμώνα του 1976, τότε που μερικοί άλλοι Έλληνες την καταέβρισκαν με Ρίτσο σε νταμάρια και κουλτούρα καφενείου, συμφώνως με τον Τζίμη Πανούση. Ο Πανούσης στο ίδιο τρα- γούδι, το διαβόητο Όχι άλλο Νταλάρα, έλεγε και κάτι άλλο: Hendrix και Καζαντζίδης 10.000 watt/ να κλάσουνε πατάτες οι μπάτσοι και τα ΜΑΤ, ενόσω την ίδια ακριβώς περίοδο, στα μέσα των 80s, H επεισοδιακή περιοδεία του Καζαντζίδη στην Αυστραλία Τα καράβια και τα τρένα, μετανάστες φορτωμένα, φεύγουν για την ξενιτιά/ άλλοι παν στη Γερμανία, άλλοι παν στην Αυστραλία κι άλλοι για τον Καναδά./ Κλαιν γυναίκες για τους άντρες, κλαιν οι μάνες για παιδιά/ το μικρό τ' αγόρι κλαίει κι η μικρή η κόρη λέει στον πατέρα έχε γεια./ Απ' την όμορφη πατρίδα οι λεβέντες μας μ' ελπίδα φεύγουν στην Αμερική/ να δουλέψουν για να ζήσουν και με πλούτη να γυρίσουν στην Ελλάδα ένα πρωί./ Φεύγουν τρένα και καράβια φορτωμένα παλικάρια και γυρίζουν αδειανά/ απ' της ξενιτιάς τα μέρη μετανάστη μου ποιος ξέρει αν θα 'ρθεις εδώ ξανά. Η πρώτη φορά που ο Καζαντζίδης πέρασε τα σύνορα και επισκέφτηκε μια άλλη χώρα ήταν το 1960 όταν βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Στην Τουρκία ξαναπήγε το 1962. Άλλοι καλλιτεχνικοί προορισμοί του, στο εξωτερικό, ήταν σε χώρες και τόπους που υπήρχε ελληνισμός, μετανάστες, δηλαδή. Έτσι το 1962 βρέθηκε στην Αυστραλία σε μια επεισοδιακή, όπως εξελίχθηκε περιοδεία, το 1965 στην Γερμανία και την ίδια χρονιά στην Αμερική την οποία επισκέφτηκε ξανά το 1976. Η περιοδεία στην Αυστρα- λία αφορά σίγουρα στο πιο επεισοδιακό κομμάτι αυτής της ιστορίας. Ξεκίνησε φιλόδοξα το καλοκαίρι του 1962, αλλά, για λόγους που έχουν να κάνουν με το μεσογειακό «ταπεραμέντο» και με συμπεριφορές που παραπέμπουν στα χρόνια του Αλ Καπόνε, κατέληξε σαν μια περιπετειώδης ταινία του Χόλυγουντ με απάτες, κυνηγητά, σχέδια διαφυγής και φυγαδεύσεις που ολοκλήρωσαν μια από τις πιο άσχημες εμπειρίες στην τραγουδιστική πορεία του Καζαντζίδη. Το καλλιτεχνικό κομμάτι, βέβαια, είχε την επιτυχία του αφού στις 7 εμφανίσεις που τελικά πραγματοποίησε, υπήρξαν φορές που δόθηκαν δύο παραστάσεις την ημέρα, καθώς, και κάποιες συναυλίες στο Σίδνεϊ και σε μεγάλους χώρους, με τους θεατές να συνωστίζονται σε πολλές χιλιάδες. Είναι σίγουρο, όμως, πως το οργα- νωτικό κομμάτι αυτών των εγχειρημάτων δεν ήταν στον απόλυτο έλεγχο των καλλιτεχνών που πολλές φορές ήταν εκτεθειμένοι σε διάφορους κινδύνους. Από την άλλη, οι αποστάσεις ήταν μεγάλες και η επικοινωνία και οι μετακινήσεις αρκετά δύσκολες. Έτσι, ίσως, εξηγείται, με δεδομένες τις εμπειρίες και από τις εμφανίσεις στην Αμερική που ακολούθησαν, γιατί, αργότερα, όταν κάποιοι Έλληνοαμερικάνοι επιχειρηματίες του προσέφεραν εκατομμύρια επί εκατομμυρίων μέσα σε βαλί- τσες, για δυο τρεις εμφανίσεις στο εξωτερικό, εκείνος δεν συζητούσε καν. Στην Αυστραλία μακριά θα φύγω μάνα μου γλυκειά/ πάω να δώσω τη χαρά σ' όλη την οικουμένη/ ν' ακούσουν τα τραγούδια μου όλοι οι ξενητεμένοι… Αυτό ήταν ένα τραγούδι που είχε γραφτεί για να στηρίξει ειδικά τις εμφανίσεις της Αυστραλίας. Σε αυτές, έχοντας χωρίσει εκείνο το διάστημα με την Μαρινέλλα. είχε μαζί του τη νεαρή Βίκυ Μοσχολιού και μπουζούκι τον δε- ξιοτέχνη Γιαννάκη Αγγέλου. Ηχογράφησε και 6 τραγούδια εδώ, τρία μικρά δισκάκια. Τα: Κάποια μάνα αναστενάζει, Μείνε αγάπη μου κοντά μου και Μπαξέ τσιφλίκι του Βασίλη Τσιτσάνη το Φύγε κι άσε με του Π. Γαβαλά και τα δικά του σε στίχους Χρ. Κολοκοτρώνη Πάω στην Αυστραλία και Μια καινούρια κοινωνία. Παλιότερα το 58-59 είχαν γίνει κι εδώ κάποιες ηχογραφήσεις, γύρω στα 16 τραγούδια, που κυκλοφόρησαν αποκλειστικά στην Αυστραλία, σε κάποια ετικέτα Apollo. και η Φλέρυ Νταντωνάκη θα δήλωνε Νιώθω σαν τον Καζαντζίδη, απογοητευμένη που η κατάσταση με τις εταιρείες θα της στερούσε έναν ολοκαίνουργιο κύκλο τραγουδιών σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Διότι αυτός ήταν ο Καζαντζί- δης! Ο πρώτος που διεκδίκησε τα ποσοστά από τις πωλήσεις του, ''καθαρίζοντας'' για το μέλλον των συναδέλφων του στην Ελλάδα, καθώς και ο πρώτος που τόλμησε να τα βάλει με ένα πανίσχυρο σύστημα εταιρειαρχών, μαγαζατόρων και νονών της νύχτας! Κι αν ακόμη στην αρχή δεν του πολυάρεσε το ''Υπάρχω'', αποφάσισε εκ των υστέρων να εκμεταλλευθεί το μεγάλο σουξέ του, προβαίνοντας στη μάλλον άχαρη κίνηση να ρίξει στην αγορά...ούζο με τον ίδιο τίτλο και τη φάτσα του στην ετικέτα πάνω στο μπουκάλι. Κρατώ ακόμη την εκτέλεση στο ''Υπάρχω'' από τον Ισραηλινό τραγουδιστή Zohar Argov με τίτλο Elinor, ενδεικτική της αναγνωρισιμότητας και φήμης του Καζαντζίδη στη Μέση Ανατολή και τον αραβικό κόσμο! Βασικά κρατώ μία μαρτυρία που μου μετέφερε η Βάσω, η χήρα του, στο ντοκιμαντέρ - για την αγορά του DVD - που κάναμε για τον Καζαντζίδη σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο και ερευνητή του, Κώστα Μπαλαχούτη: Όποτε ο Στέλιος ένιωθε το κεφάλι του να γεμίζει από δυσάρεστες σκέψεις και την ψυχή του από άσχημα συναισθήματα, έπαιρνε τη βάρκα του και ανοιγόταν στη θάλασσα. Μόνο εκεί, στο σημείο που ενώνεται ο ορίζοντας με το νερό, άδειαζε απ' όλα και γυρνούσε στη στεριά άγραφο χαρτί και πάλι, ετοιμοπόλεμος και συνειδητοποιημένος. * Ευχαριστίες στον Γιώργο Τσάμπρα για τις παρατηρήσεις του στο άρθρο. Ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη Βίκυ Μοσχολιού επισκέφθηκαν το 1962 την Αυστραλία
Links
Archive
28 August 2017
11 September 2017
Navigation
Previous Page
Next Page
